Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές αναμένεται να διαθέτουν γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες αναφορικά με τη νέα ελληνική κυρίως γλώσσα ως εξής:

• Να γνωρίζουν τις γενικές αρχές του επιστημονικού πεδίου της μορφολογίας και τα βασικά μεθοδολογικά και αναλυτικά εργαλεία των επιμέρους κλάδων της σε μεγαλύτερο εύρος και βάθος έναντι της συνοπτικής παρουσίασής του στο μάθημα Εισαγωγή στη Γλωσσολογία
• Να γνωρίζουν τα βασικά μορφολογικά χαρακτηριστικά διαφόρων γλωσσών και να τοποθετούν την ελληνική στη σχετική τυπολογία
• Να περιγράφουν και να αναλύουν βασικές μορφολογικές δομές της ελληνικής
• Να συνδέουν τη μορφολογική θεωρία με εμπειρικά δεδομένα από τη μελέτη της μορφολογικής επεξεργασίας και ανάπτυξης σε άτομα με και χωρίς γλωσσικές διαταραχές ώστε να κατανοούν την πολυπλοκότητα του γλωσσικού συστήματος
• Να αξιοποιούν μελλοντικά τις θεωρητικές γνώσεις μορφολογίας στην περιγραφή, διάγνωση και θεραπεία σχετικών γλωσσικών προβλημάτων σε ενήλικες και παιδιά

• Εφαρμογή της γνώσης στην πράξη
• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων
• Αυτόνομη εργασία
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και την πολυπολιτισμικότητα
• Επίδειξη κοινωνικής, επαγγελματικής και ηθικής υπευθυνότητας και ευαισθησίας σε θέματα φύλου
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

Στο μάθημα περιγράφεται και αναλύεται η μορφολογική οργάνωση της νέας ελληνικής γλώσσας με βάση τις τελευταίες εξελίξεις της γλωσσολογικής θεωρίας και έρευνας. Το απασχολούν ο ορισμός και η δομή των λέξεων, ταεπιμέρους στοιχείαπου τις συγκροτούνκαι τα βασικά χαρακτηριστικά τους, οι κανόνες σχηματισμού λέξεων και τα χαρακτηριστικά των σχετικών διαδικασιών, δηλ. της κλίσης, της παραγωγής και της σύνθεσης, όπως και η σχέση της μορφολογίας με άλλους τομείς της γλώσσας, δηλ. με το λεξικό, τη φωνολογία και τη σύνταξη. Επίσης, παρουσιάζει με κριτικό τρόπο τις σημαντικότερες θεωρητικές θέσεις που έχουν κατατεθεί στη σχετική βιβλιογραφία με σκοπό να στοιχειοθετηθεί μια βασική προσέγγιση για τη μελέτη της μορφολογίας της ελληνικής, με άλλα λόγια ένα γραμματικό μοντέλο ανάλυσης των λέξεων στη συγκεκριμένη γλώσσα, με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες που τη χαρακτηρίζουν.Στο μάθημα ενσωματώνονται αναφορές σε ερευνητικά δεδομένα που αφορούν τη μορφολογική επεξεργασία και ανάπτυξη σε άτομα με και χωρίς γλωσσικές διαταραχές, τα οποία μπορούν επίσης να φωτίσουν τη μορφολογική και γλωσσολογική γενικότερα θεωρία.

Το μάθημα καλύπτει τις παρακάτω θεματικές με εστίαση στη νέα ελληνική:

• Η μορφολογία ως ένας από τους τομείς της γλωσσολογίας
• Μορφολογικές κατηγορίες: λέξεις και ποικίλα είδη μορφημάτων
• Έννοιες μορφολογικής ανάλυσης: λεξικό, λέξη και σημασία, παραγωγικότητα, τυπολογία μορφολογίας γλωσσών
• Διαδικασίες σχηματισμού λέξεων: κλίση, παραγωγή, σύνθεση
• Θεωρητικές προσεγγίσεις στην ανάλυση και τον σχηματισμό λέξεων
• Ανάλυση και σχηματισμός λέξεων της νέας ελληνικής
• Η θεωρία των χαρακτηριστικών
• Η θέση της μορφολογίας στη γραμματική της γλώσσας
• Εμπειρικά δεδομένα σχετικά με τη μορφολογική επεξεργασία και ανάπτυξη σε άτομα με και χωρίς γλωσσικές διαταραχές

Γραπτή εξέταση στο τέλος του εξαμήνου, η οποία περιλαμβάνει ερωτήσεις ανάπτυξης, σύντομης απάντησης ή/και θέματα κλειστού τύπου. Βαρύτητα: 70%.

Εργασία. Βαρύτητα: 30%.

Γλώσσα αξιολόγησης: ελληνική

Οι σχετικές πληροφορίες ανακοινώνονται στο e-class του μαθήματος.

Διανεμόμενα συγγράμματα μέσω του συστήματος πολλαπλής βιβλιογραφίας

• Fromkin, V., Rodman, R., & Hyams, N. (2008). Εισαγωγή στη μελέτη της γλώσσας (μτφρ. Έ. Βάζου etal., επιμ. Γ. Ι. Ξυδόπουλος). Αθήνα: Πατάκης.
• Ράλλη, Α. (2022). Μορφολογία (2η έκδ.). Αθήνα: Πατάκης.
• Ράλλη, Α. (2007). Η σύνθεση λέξεων: Διαγλωσσική μορφολογική προσέγγιση. Αθήνα: Πατάκης.
• Φιλιππάκη-Warburton, Ειρ. (1992). Εισαγωγή στη θεωρητική γλωσσολογία. Αθήνα: Νεφέλη.

Ενδεικτική βιβλιογραφία περαιτέρω μελέτης

• Booij, G. (2005). The grammar of words: An introduction to linguistic morphology. Oxford: Oxford University Press.
• Bybee, J. L. (1985).Morphology: Α study of the relation between meaning and form. Amsterdam: Benjamins.
• Carstairs-McCarthy, A. (1992).Current morphology. London: Routledge.
• Holton, D., Mackridge, P., &Φιλιππάκη-Warburton, Ειρ. (2016). Γραμματική της ελληνικής γλώσσας (μτφρ. Β. Σπυρόπουλος, επιμ. Ειρ. Φιλιππάκη-Warburton). Αθήνα: Πατάκης.
• Μαγουλάς, Γ., & Μαγουλά, Ευ. (2017). Θέματα συγχρονικής και διαχρονικής γλωσσολογίας. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/6509
• Matthews, P. H. (1974).Morphology: An introduction to the theory of the word-structure. Cambridge: Cambridge University Press.
• Χατζησαββίδης, Σ. (2012). Νεοελληνική γραμματική: Θεωρητικές βάσεις και περιγραφή. Θεσσαλονίκη: Βάνιας.

Συναφή Επιστημονικά Περιοδικά
Γλωσσολογία/Glossologia (http://glossologia.phil.uoa.gr/)
Journal of Greek Linguistics
Morphology